بررسي آلودگيهاي باكتريايي لوازم آرايشي مصرفي در اطراف چشم در قبل و پس از مصرف در ايران
چكيده سابقه و هدف: احتمال انتقال آلودگي و خطرات ناشي از آن در وسايل آرايشي كه در اطراف چشم استفاده ميشود، زياد است. بر اين اساس، در اين مطالعه سعي شد با ارزيابي كيفيت بهداشتي و سنجش وضعيت آلودگي باكتريايي اين محصولات در ايران، نقش اين مواد در ايجاد بيماريها و نيز عوامل موثر در ايجاد آلودگي آنها تعيين گردد. روش بررسي: در اين مطالعه، 290 نمونه لوازم آرايشي شامل 145 مورد ريمل و 145 نمونه خط چشم از نظر آلودگي باكتريايي مورد ارزيابي قرار گرفت. محصولات آرايشي به مدت 4 هفته توسط داوطلبين تحت شرايط واقعي استفاده شدند. ميزان آلودگي ميكروبي اين لوازم آرايشي قبل از استفاده، حين مصرف و پس از استفاده توسط روشهاي استاندارد ارزيابي گرديد و نوع و تعداد باكتريها در هر مرحله تعيين گرديد. يافتهها: بيش از 5/14 درصد ريملها و 7/2 درصد خط چشمها حتي قبل از مصرف داراي آلودگي بودند. باسيلوس و استافيلوكوك كواگولاز منفي فراوانترين باكتريهاي جدا شده از نمونهها بودند. ميزان آلودگي در نمونههاي استفاده شده تفاوت معنيداري با نمونههاي قبل از مصرف داشت. نتيجهگيري: بالا بودن ميزان آلودگي در لوازم آرايشي اطراف چشم مطرح كننده خطرات بهداشتي بالقوه اين لوازم آرايشي است، بهويژه ميزان آلودگي ميكروبي نسبتا زياد نمونههاي استفاده نشده بر ضرورت ارتقاء عملكرد سيستم تضمين كيفيت در مراحل توليد، بسته بندي و نگهداري مناسب تاكيد دارد
مقدمه امروزه امكان انتقال عوامل بيماريزا توسط لوازم آرايشي يكـي از مسايل بهداشتي مورد توجه جامعه است كه به علت استفاده گسترده و استاندارد نبودن برخي لوازم آرايشي احتمال انتقـال آلودگي و خطرات ناشي از ايجاد عفونـت توسـط بـاكتري هـاي مختلف دور از انتظار نيـست (2،1 .(تمـاس مـستقيم وسـايل آرايشي غير استاندارد و آلوده به باكتري ممكن است معـضلات جبران ناپذيري براي شخص مصرف كننده ايجاد نمايـد اين مسئله بخصوص در مورد لوازم آرايشي كه در اطراف چشم استفاده ميشود بااهميتتر است (5 .(از جملـه مـواد آرايـشي مورد استفاده در لبه پلك و بر روي مژهها، خط چشم و ريمـل است كه بر اساس گزارشات قبلي نقش ريمل و خط چـشم در عفونتهـاي باكتريـايي چـشمي حـائز اهميـت اسـت (6،5 .(در صورت بيتوجهي مصرف كننده نسبت بـه نگهـداري صـحيح، ممكن است آلودگي در لوازم آرايشي ايجـاد گـردد كـه در اثـر استفاده مجدد باعث انتقال باكتري به چشم خواهد شـد(8،7 .( گــزارش شــده كــه گــاهي لــوازم آرايــشي در زمــان توليــد و بستهبندي دچار آلودگي ميگردند و به دسـت مـصرف كننـده ميرسند.
بر اين اساس، در اين مطالعه سـعي شـد بـا ارزيـابي كيفيـت بهداشتي و سنجش وضعيت آلودگي باكتريايي اين محـصولات در ايران در قبل و بعد از استفاده، ميزان آلودگي و نقش ايـن مواد در ايجاد عفونتهاي چشمي مشخص گردد و عوامل موثر در ايجاد آلودگي اين لوازم آرايشي تعيين گردد. مواد و روشها در اين مطالعه توصيفي، 290 نمونه لوازم آرايشي شـامل 145 مورد ريمل و 145 نمونه خط چشم از نظر آلـودگي باكتريـايي مورد ارزيابي قرار گرفتند. لوازم آرايشي مـورد ارزيـابي بـا نـام تجاري نارون و از توزيع كننده عمده و اصـلي محـصول تهيـه گرديد. نمونهها به صورت درب بسته از مغازه خريداري شدند و ميزان آلودگي ميكروبي و نوع باكتريهاي لوازم آرايشي قبل از استفاده و پس از 4 هفته مصرف آنها توسط داوطلبـين تحـت شرايط واقعي بـه كمـك روشهـاي اسـتاندارد ارزيـابي شـدند .(10) ابتدا با تعريف دقيق، نمونههاي مورد نظـر مـشخص گرديدنـد. 4-2 ميليگرم از هر خط چشم و ريمل توسط سوآب استريل برداشته شـد و بـه طريقـه اسـتاندارد در محـيط كـشت مـولر هينتون براث كشت داده شد. نمونهها در محيط كـشت مـايع در دماي 37 درجه سانتيگراد به مـدت 24 سـاعت نگهـداري شدند و سـپس از ايـن محـيط كـشت توسـط لـوپ در سـطح پليتهاي حاوي محيطهاي كشت مناسب مانند آگار خـوندار و مككانكي كشت داده شدند. پليتهاي مزبـور در گـرمخانـه 37 درجه سانتيگراد به مدت 24 ساعت نگهداري شدند. براي جداسازي و تشخيص باكتريهاي آلوده كننده، پس از بررسي ظاهر كلني (اندازه، مورفولوژي رشد، هموليز و پيگمانتاسـيون) از كلنيهاي بدست آمده اسمير تهيه شد و پس از رنگ آميزي گرم بررسي ميكروسكوپي شد. سپس كلنيهاي باكتريها بـر پايه آزمونهاي بيوشـيميايي اسـتاندارد مـورد تـشخيص قـرار گرفتند و جنس و گونه باكتريها مشخص گرديد سپس نمونههاي عاري از باكتري در بين افراد داوطلب توزيـع گشت. پـس از دو و چهـار هفتـه اسـتفاده از وسـايل آرايـشي (ريمل و خط چشم) مجدداً از آنها كشت به عمـل آمـد. ميـزان آلودگي ميكروبي اين لوازم آرايشي قبل ازاستفاده و پس از هـر مرحله استفاده توسط روشهـاي اسـتاندارد تعيـين و مقايـسه . گرديد با استفاده از آزمون كايدو، ارتباط بين طول مـدت اسـتفاده و حضور باكتريهاي مختلف ارزيابي گرديد. همچنين فاكتورهاي موثر در ايجاد آلودگي شناسائي گرديد.
يافته ها در اين مطالعه مشخص شد كه بيش از 9/28 درصد ريمل ها و 5/5 درصد خط چشم ها حتـي قبـل از مـصرف داراي آلـودگي بودند. گونههـاي مختلـف باسـيلوسهـا و اسـتافيلوكوكهـاي كواگولاز منفي بيشترين باكتريهاي جدا شـده از نمونـه هـاي قبل از استفاده بودند. ميزان آلودگي لوازم آرايشي قبل و بعد از استفاده در جدول 1 نشان داده شده است.
ريمل و خط چشمهاي مورد بررسي حتي قبل از اسـتفاده نيـز به ميـزان نـسبتا زيـادي آلـودگي داشـتند . پـس از اسـتفاده بيــشترين بــاكتريهــاي جــدا شــده از خــط چــشم و ريمــل
استافيلوكوك اورئوس و استافيلوكوكهـاي كواگـولاز منفـي و گونه هاي باسـيلوس بودنـد. در ايـن مطالعـه، هـيچ مـوردي از باكتري گرم منفي از نمونهها جدا نشد . همانگونه كه ملاحظه ميگردد، ميزان آلودگي در نمونـه هـاي استفاده شده نسبتا زياد بوده و بخصوص تفاوت معنـيداري بـا ميزان آلودگي نمونهها در قبـل از مـصرف دارد. ايـن اخـتلاف بويژه در مورد حضور باسيلوس و استافيلوكوكهـاي كواگـولاز منفي بر روي خـط چـشم كـاملا معنـي دار اسـت همچنين با افزايش مدت استفاده ميـزان آلـودگي نيـز بيـشتر ميگرديد.